LİMANLARDA ELLEÇLENEN YÜK ve KRUVAZİYER YOLCU İSTATİSTİKLERİ (OCAK-AĞUSTOS 2023)

Bu istatistikler T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün web sayfasından (https://denizcilikistatistikleri.uab.gov.tr/yuk-istatistikleri) alınmıştır.

Toplam Yükte Durum:

Tablo-1’de yer alan ve Denizcilik Genel Müdürlüğü (DGM) tarafından yayınlanan istatistikleri verilerine göre toplam yükte 2023 yılının Ağustos ayında limanlarda elleçlenen toplam yük miktarı bir önceki yılın Ağustos ayına göre %2,5 oranında azalırken, 2023 yılının ilk sekiz ayında, yani Ocak-Ağustos aylarının kümülatif toplamına baktığımızda ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık 7 milyon ton azalışla %4,33 oranında bir düşüş yaşanmıştır.

Tablo-1: Toplam Yükte 2022-2023 Ocak-Ağustos Dönemi Karşılaştırması

Toplam yükte Şubat ayı hariç ithalata konu yüklerde artış olurken ihracat, kabotaj ve transite konu yüklerde düşüş eğilimi devam etmektedir.

Tablo-2: Toplam Yükte 2022-2023 Ocak-Ağustos Dönemi Liman Başkanlıkları Bazında Karşılaştırması

Tablo-2’den de görüldüğü üzere 2023 yılının Ocak-Ağustos döneminde imanlarımızda elleçlenen toplam yükü liman başkanlıklarına göre değerlendirdiğimizde; Tekirdağ ve Mersin dışındaki liman başkanlıklarımızın tamamında elleçlenen yükün azaldığını görülmektedir. Tekirdağ %5 ve Mersin ise %10,57 oranında büyümüştür.

En yüksek oranda düşüş %16,41 ile Ceyhan’da olurken onu %12,87 ile Gemlik, %12,22 ile İskenderun izlemiştir. Aliağa’daki düşüş %3,70 ile Aliağa liman başkanlığını %3,70 düşüş oranıyla Kocaeli takip etmektedir. Özellikle Doğu Akdeniz bölgesinin ana liman bölgeleri olan İskenderun ve Ceyhan’daki düşüşte deprem sonrası bölge hinterlandında yer alan illerdeki sanayi ve ticaretteki durumun büyük etkisi bulunmaktadır. Bu bölgelerdeki büyüme oranının hala deprem öncesi seviyeye gelememiştir.

Konteynerde Durum:

Tablo-3’ten de görüldüğü üzere ve Denizcilik Genel Müdürlüğü (DGM) tarafından yayınlanan istatistikleri verilerine göre konteynerde 2023 yılının Ağustos ayında limanlarda elleçlenen toplam yük miktarı bir önceki yılın Ağustos ayına göre %6,4 oranında artmıştır. 2023 yılının ilk sekiz ayında, yani Ocak-Ağustos aylarının kümülatif toplamına baktığımızda ise bir önceki yılın aynı dönemine konteynerde 102.617 TEU azalışla %1,22 oranında bir düşüş yaşanmıştır ki bu düşüş oranı Ocak ayında %16,83 iken, özellikle Mayıs ayından bu yana Transit ve İhracata konu konteynerdeki artışlarla beraber düşüş oranı hızla pozitife doğru yönelmiştir.

Tablo-3: Konteynerde 2022-2023 Ocak-Şubat Dönemi Karşılaştırması

Özellikle burada belirteceğimiz en önemli konu Rusya-Ukrayna arasında devam eden çatışma nedeniyle yılın ilk dört ayında düşen transit konteynerin Mayıs ayından itibaren yeniden yükselişe geçmiş olmasıdır. Özellikle yaptırımlar nedeniyle Karadeniz’den çekilen bazı küresel konteyner hatlarının yerini yerli armatörlerin işlettiği konteyner hatlarının almasıyla birlikte ambargonun etkisinin önemli ölçüde giderildiği görülebilmektedir.

2023 yılının Ocak-Ağustos döneminde imanlarımızda elleçlenen konteyneri liman başkanlıklarına göre değerlendirdiğimizde; Ambarlı, Aliağa ve Samsun dışındaki liman başkanlıklarımızın tamamında elleçlenen konteynerin azaldığı görülmektedir. Konteyner elleçlemelerinde Ambarlı %12,92 ve Aliağa liman başkanlığı ise %5.90 oranında büyümüştür. Her ne kadar elleçlenen konteyner adedi az da olsa önemli bir büyümenin Samsun’da yaşandığı görülmektedir ki özellikle Karadeniz’deki ticaretinin artması bölge limanlarına olumlu yansımıştır.

Tablo-4: Konteynerde 2022-2023 Ocak-Şubat Dönemi Liman Başkanlıkları Bazında Karşılaştırması

Genel Değerlendirme:

Küresel olarak bakıldığında da konteynerde hem elleçlenen konteyner adedi ve hem de fiyat endeksi 2022 yılına göre düşmeye devam ederken konteyner firmalarının pandemiyle birlikte elde ettikleri rekor karlarında da %80 oranında düşüş beklenmektedir. Genel beklentiye baktığımızda elleçlenen konteyner adedinde küresel ölçekte 2023 yılında %2,5 oranında bir düşüşün yaşanacağıdır. Bu durum zaten 2023 yılının ilk aylarıyla birlikte Türkiye’ye yansımıştır. Fakat Karadeniz’de yaşanan ve uzun süreceği beklenen Rusya-Ukrayna çatışması özellikle bu bölgenin transit yüklerde Türkiye için önemini de göstermiştir.

Tablo-5’ten de görüldüğü üzere; Ocak-Ağustos aylarının toplamında özellikle demir çelik ürünlerinin dış ticaretinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle bu ürünlerin ağırlıklı olarak elleçlendiği Genel Kargo yüklerdeki düşüş %16,6 seviyesine gelmiştir. Genel kargo yüklerde Mart ayı sonunda -%20,4 oranında olan bu düşüş Haziran ayı sonunda -%16,1’e gelirken Ağustos ayı sonunda hala aynı seviyelerdedir. Kuru dökme yüklerde ise Mart ayı sonunda -%9,4 seviyesinde olan düşüş Haziran ayında -%5,7 seviyesine gerilemiş, Ağustos ayında ise bu oran yeniden -%6,6’ya çıkmıştır. Yılın başından bu yana özelikle ham petrol, petrol ürünleri, sıvı kimyasallar ve bitkisel yağların da içinde olduğu Dökme Sıvı yükler ise Mar ayında %4,6 olan büyüme Haziran sonunda %1,3’e inmiş, bu düşüş Ağustos ayında da devam ederek büyüme oranı sadece %0,3 seviyesinde kalmıştır. Bu gelişmelerden de görüldüğü üzere konteyner dışında tüm yüklerde gerilemenin devam ettiği, böylelikle yıl sonu hedefleri açısından limanlarda elleçlenen toplan yükte geçen yılın altında kalınabileceğidir.

Tablo-5: 2022-2023 Ocak-Şubat Dönemi Kargo Tiplerine Göre Tonaj Değişimi

Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı dış ticaret verilerine baktığımızda; Ağustos ayında geçen yılın aynı ayına göre ihracat %1,6 oranında artarken ithalat ise %6,3 oranında azalmış, Ocak-Ağustos aylarının toplamında ise ihracat %0,4 oranında düşerken ithalat ise %3,5 oranında artmıştır. IMF Dünya Ekonomik Görünüm raporunda ise Türkiye'nin 2023 yılı büyüme tahminini yüzde 3'ten yüzde 2,7'ye düşürülmüş, 2024 tahminini ise yukarı yönlü revize eden IMF, bu yıl için küresel büyüme tahminini de düşürmüştür. Raporda Türkiye'nin 2023 büyümesi yüzde 2,7, 2024 büyümesi yüzde 3,6 olarak tahmin edilmiştir. Yine ABD’nin 2023 yılı büyüme tahminini %1,4'ten %1,6'ya yükseltilirken gelişen piyasalar için yapılan büyüme tahmini ise %4'ten %3,9'a düşürülmüştür. Çin'in 2023 yılına ilişkin ekonomik büyüme beklentisi ise %5,2 ve 2024 yılı büyüme tahmini ise %4,5 olarak korunmuştur. Türkiye’nin ihracatının %60’ının tek başına AB ve diğer Avrupa ülkeleriyle yapıldığı öngörüldüğünde dış ticarette yaşanan darboğazların limanlardaki yük hareketine yansıyacağı görülmektedir.

Ayrıca; başta IMF, Dünya Bankası, OECD olmak üzere tüm küresel kuruluşlar yaptıkları açıklamalarda Rusya ve Ukrayna arasında devam eden savaş koşullarının yayılabileceği, jeopolitik gerilimlerin ve bölgesel çatışmaların artabileceği, ABD ve Çin arasındaki rekabetin daha da yoğunlaşabileceğini belirtmektedir. Başta ABD ve AB olmak üzere yüksek enflasyon ve fiyat artışları nedeniyle istihdam gücündeki artışın yavaşlaması, enerji fiyatlarındaki belirsizlikler gibi ekonomik kırılmalarla önümüzdeki 5 yılda küresel büyümenin sınırlı olacağı uyarısı yapılmaktadır.

Drewry'nin yayınladığı Dünya Konteyner Endeksi’ne de baktığımızda 40ft konteyner fiyatının da % 3.4 oranında azalarak 1.680.73 dolara gerilediği görülmektedir.

KRUVAZİYER LİMANLARIMIZDA OCAK-AĞUSTOS 2023 AYININ DEĞERLENDİREMESİ

Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan ve Tablo-6’da yer alan istatistiklerden de görüleceği üzere; 2023 yılıyla beraber son 8 yılın en yüksek yolcu sayısına ulaşan Kruvaziyer limanlarımızda Ocak-Ağustos 2023 aylarının toplamında 719 kruvaziyer gemisiyle 906.582 yolcuya ulaşılmıştır. 2022 yılının ilk yarısında ise 597 kruvaziyer gemisiyle 552.581 yolcu ağırlayan limanlarımız böylelikle 2023 yılının aynı döneminde gemi sayısında %20 ve yolcu sayısında ise %64 oranında artış yaşamıştır.

2,3 milyon yolcu sayısı ile zirveyi 2013 yılında yaşayan kruvaziyer limanlarımız en yüksek yolcu sayısına ulaştığı 2013 yılının Ocak-Ağustos döneminde 1.402.393 yolcu ağırlarken devamında sürekli düşüşe geçen rakamlar Ocak-Ağustos dönemi için 2014 yılında 1.077.012 ve 2015 yılında da 1.226.618 olmuş, izleyen yıllarda 400 binli rakamlarının altına inerek yaşan pandemi ile birlikte bütünüyle sonlanmıştır. Böylelikle 2023 yılının ilk yarısına baktığımızda; 2015 yılından sonra son 8 yılda ulaşılan en yüksek rakamlar olarak kruvaziyer limanlarımızın yeniden yükselişe geçtiğini göstermektedir. Bu gelişmeler yıl sonunda sektörün hedefi olan 1,5 milyon yolcunun da üstüne çıkılacağını göstermektedir.

Tablo-6: Ocak-Ağustos 2023 Ocak Dönemi Kruvaziyer Gemi ve Yolcu Sayıları

Türkiye’de kruvaziyer gemilerin yanaşabildiği limanlarımıza baktığımızda Ocak-Ağustos döneminde Türkiye’ye gelen kruvaziyer yolcunun %55’inin Kuşadası limanımıza, %24’ünün Galataport’a, %6,1’inin Bodrum’a, %4,7’sinin Çeşme’ye, %2,0’sinin Antalya’ya, %1,6’sının Marmaris’e, %1,5’unun Çanakkale’ye ve %1,0’inin de geldiği görülmektedir. Kuşadası ve Galataport toplam yolcunun %79’unu ağırlarken ilk 8 kruvaziyer limanımız ise %96’ını ağırlamaktadır. Yine 2021 yılı Ocak ayından 2023 yılı Ağustos sonuna kadar Türkiye’ye 10.798 kruvaziyer gemisiyle toplamda yaklaşık 13.640.879 yolcu gelmiştir.

Tablo-7: Ocak-Ağustos 2023 Ocak Dönemi Kruvaziyer Limanları Bazında Gemi ve Yolcu Sayıları