Akıllı liman, operasyonel verimliliği, güvenliği ve sürdürülebilirliği artırmak için yenilikçi teknolojilerden ve veri odaklı çözümlerden yararlanan modern ve teknolojik olarak gelişmiş bir limanı tanımlamaktadır.

Denizcilik endüstrisini gelişmekte olan yeni teknolojilerle ve teknoloji bazlı yeni endüstrilerle karşılaştırdığımızda halihazırda yürütülen iş ve operasyon kültürünü değiştirememe alışkanlıklarına sahip olan, bu nedenle de değişime karşı olan dirençli ve daha muhafazakar yaklaşımı olan bir sektör olarak görebiliriz.

Denizcilik endüstrisi yüzyıllardır var olmasına rağmen, otomasyon ve teknolojik gelişmeler açısından havacılık gibi hızlı yükselen yeni endüstrilerin önemli ölçüde gerisinde kalmaktadır. Bununla birlikte, artık veri biliminin yetenekleriyle donatılmış inovasyon çözümleri ve akıllı arayüzlerle yükselen bir teknoloji ortamı ve ekosistemi tüm sektörleri etkilemektedir. Liman operasyonlarını daha da geliştirmek ve maksimum seviyede optimize etmek adına özellikle limancılık sektörü için hazırlanan bu son teknolojik uygulamaları hayata geçirmek rekabet ve sürdürülebilirlik açısından son derece önemli hale gelmiştir

Limancılık sektöründe gündemde olan teknolojik uygulamalar aşağıdaki temel alanları içermektedir:

• Artificial Intelligence (AI) - Yapay Zeka

• Internet of Things (IoT) - Nesnelerin İnterneti

• Digital Twin - Dijital İkiz

• Blockchain - Blok Zinciri

• 5G - 5G

Yapay Zeka (AI), Nesnelerin İnterneti (IoT), Dijital İkiz, Blockchain, 5G Teknolojisinin ve veri odaklı çözümlerin mevcut potansiyeli, denizcilik dünyasında da teknolojik değişime yönelik çalışmalara da son derece önemli bir hız ve değişim getirmektedir. Bu değişim, teknolojik uygulamalara karşı limancılık sektöründe de artan bir ilgi yarattığı gibi önümüzdeki yıllarda tüm sektör için daha parlak, daha entegre ve daha verimli bir geleceğin yolunu da açmaktadır.

Yükselen küreselleşme ve uluslararası ticarette yaşanan çok sayıda sorunla çevrelenen mevcut piyasa koşullarının ortasında, gemilerin giderek büyümesi ve malların benzeri görülmemiş bir hızda hareket etmesi olağan hale gelmiş, dünya çapında yaşanan jeopolitik sorunların getirdiği öngörülemeyen zorluklara karşın giderek hızlanan teknolojik gelişmeleri her zamankinden daha fazla benimsemek ve hayata geçirmek rekabet ve sürdürülebilirlik açısından önemli hale gelmiştir. Bu durum limancılık sektörü açısından da çok daha kritik hale gelmektedir.

Limancılık sektöründe dünya çapında uygulamaya geçirilen en belirgin dijital çözümlere bir göz atalım.

1. ARTIFICIAL INTELLIGENCE (AI) - YAPAY ZEKA:

Yapay Zeka, makine öğrenimi, doğal dil işleme, robotik ve daha fazlası dahil olmak üzere çeşitli teknikler kullanarak insan zekasının süreçlerini simüle eden gelişmiş bilgisayar sistemlerini ifade etmektedir. AI temel olarak, görevleri yerine getirebilecek ve tipik olarak insan zekası gerektiren karmaşık sorunları anında çözebilecek sistemler sağlamayı amaçlamaktadır.

AI, tekrarlanan görevleri otomatikleştirebilir, böylece kullanıldığı her şey için genel verimliliği artırabilir. Büyük miktarda veri, piyasa eğilimleri gibi gelecekteki olayların belirlenmesine yardımcı olabilecek tahmine dayalı analitik bir çözüm için AI algoritmaları aracılığıyla hızlı bir şekilde işlenebilir ve çözüm elde etme süreçleri daha da verimli hale geldiğinden süreç son derece kolaylaşmaktadır. AI'nın bir diğer önemli yararı, insanlara öngörü ve öneriler sağlayarak karar vermede yardımcı olma yeteneğidir.

Bu teknikler liman endüstrisinde çeşitli şekillerde uygulanabilir. Dünya çapındaki limanlar sipariş yönetiminden lojistiğe ve envanter yönetimine kadar tüm lojistik süreçlerini AI aracılığıyla optimize edebilir. Örneğin, AI, daha verimli nakliye rotaları sağlayarak filo operasyonlarını ve yönetimini optimize etmek için kullanılabilir. Bunu GPS, hava durumu ve trafik verilerini analiz ederek yapabilir. Dahası, AI, kendi başlarına seyir yapabilecek, yanaşabilecek ve karar verebilecek özerk gemiler geliştirmek için de kullanılabilir.

2. INTERNET OF THINGS (IoT) - NESNELERİN İNTERNETİ:

Nesnelerin İnterneti'nin (IoT) uygulanmasına baktığımızda, bağlantı noktalarının kaynakları ve insan müdahalesini en aza indirmesine olanak tanındığı görülmektedir. IoT, temel olarak, internet üzerinden veri toplayabilen ve değiş tokuş edebilen birbirine bağlı cihazlar, nesneler ve sensörlerden oluşan bir ağı ifade etmektedir. Böylece bu cihazların birbirleriyle iletişim kurmasına ve bilgi paylaşmasına, insanların ayrıca gözlem yapmasına ya da müdahalesine ihtiyaç olmadan cihazların birbirleri arasında veri odaklı kararlar almasına olanak tanır. Bu durum insan hatası unsurunu etkili bir şekilde ortadan kaldırır. Böylece limanların operasyonel verimliliğinin, yönetiminin ve özellikle de liman güvenliğinin artması mümkün hale gelebilmektedir. 2

Bu avantajlar denizcilik endüstrisi için de büyük ölçüde geçerlidir. Örneğin, gemiler için gemi izleme ve risk yönetimi IoT sensörleri ile yapılabilmektedir. Burada sensörler, motor performansı, yakıt tüketimi, sıcaklık ve gövde bütünlüğü gibi çeşitli operasyonel yönleri verimli ve anlık olarak izleyebilir. Alınan veriler daha sonra karadaki merkezlere iletilerek ilgili şirketlerinin kendi filolarının durumunu izlemelerini ve uzaktan kestirimci bakım yapmalarını sağlar. Bu, kesinti sürelerini ve parasal maliyetleri minimuma indirebilir. Böylelikle sürdürülebilir uygulamalar son derece verimli bir şekilde hayata geçirilmiş olmaktadır.

IoT, verimliliği artırdığı gibi gemilerin limanlarda yaşadıkları beklemelerini ve geri dönüş sürelerini sınırlamak için liman yönetimini de kolaylaştırmaktadır. Bu, gemilerin, konteynerlerin ve liman bölgesi çevresindeki diğer varlıkların IoT aracılığıyla hareketlerinin izlenmesiyle elde edilir. Ek olarak, bu durum liman güvenliğini artırdığı gibi kargo hırsızlığı riskini de büyük ölçüde azaltmaktadır.

3. DIGITAL TWIN (DT) - DİJİTAL İKİZ:

Dijital İkiz (DT), orijinal fiziksel varlığın davranışlarını ve özelliklerini taklit etmek için gerçek zamanlı verilerden ve gelişmiş analizlerden yararlanan bir nesnenin, sistemin veya sürecin sanal bir temsilidir. Bu sanal yaklaşım, operatörlerin orijinal fiziksel varlığı izlemesine, test etmesine ve analiz etmesine olanak tanıyarak performansını optimize eder. Bu teknoloji biçimi, denizcilik endüstrisine büyük faydalar sağlama potansiyeline sahiptir.

Örneğin, bir geminin veya gemi ekipmanının DT'sinin temsilini yapmak, lojistik şirketlerinin motor performansı, yakıt tüketimi, ekipman sağlığı vb. gibi çeşitli performans bilgileri hakkında veri toplamasına olanak tanır. Nakliye şirketleri böylece bu verileri, örneğin bakım ihtiyaçlarını ve onarımları tahmin etmek için analiz edebilir ve bu da daha verimli operasyonel zamanlama ile sonuçlanabilir. Ek olarak, yakıt tüketimi modelleriyle ilgili veriler yakıt verimliliğini artırmaya yardımcı olabilir, bu da maliyet tasarruflarını ve salınan emisyonları önemli ölçüde azaltabilir. DT'ler, optimize edilmiş tedarik zinciri operasyonlarına yol açabilecek farklı senaryoları simüle etmek için limanlar, depolar ve lojistik süreçler de dahil olmak üzere tedarik zincirindeki çeşitli unsurlara da başarıyla uygulanabilir. Örneğin, bu yılın başlarında, Tianjin Port Group ve Huawei, Çin'deki Tianjin Limanı'nın dijital ikizini inşa etmek için işbirliği yapma planlarını açıklamıştır. Üç bölüme ayrılan bu plan, yeni otomatik terminallerin inşasını, mevcut terminallerin geliştirilmesini ve limanın kapsamlı olarak dijital dönüşümü içermektedir.

4. BLOCKCHAIN - BLOK ZİNCİR:

Merkezi olmayan ve dağıtılmış bir dijital teknolojisi olan Blockchain, tedarik zincirindeki birden fazla tarafın işlemleri güvenli bir şekilde doğrulamasını ve kaydetmesini sağlar. Esasen kriptografik tekniklerle birbirine bağlanan bir blok zincir uygulamasıdır. Blockchain, denizcilik endüstrisinde çok çeşitli faydalar sağlayabilmektedir.

Blockchain, gerçek zamanlı gönderi takibi sağlayarak malların tedarik zinciri boyunca hareketine şeffaf bir görünürlük sağlar. Bu şekilde, limanlar, üreticiler, tedarikçiler, nakliyeciler, müşteriler ve kargo gönderilerinde yeri olan tüm paydaşlar bu verilere erişebilir ve bunları kendileri açısından doğrulayabilir. Blockchain, gecikme ve anlaşmazlık oluşumlarını sınırlandırırken, dolandırıcılık potansiyelini de en aza indirebilir. Bu güvenlik, Blockchain'in merkezi olmayan doğası, veri hırsızlığına ve verilere yetkisiz erişime karşı koruma katmanlarını geliştirip sisteme ekleyerek nakliye ve lojistik sürecinin bütünlüğünü koruyan şifreleme algoritmaları ile daha da artmaktadır.

Blockchain ayrıca akıllı sözleşmeler de sağlayabilir. Akıllı sözleşmeler, önceden belirlenmiş koşullarla kendi kendini yürüten anlaşmalardır. Blockchain uygulaması lojistikteki çeşitli süreçleri otomatikleştirebilirler, böylece evrak işlerini ve insan kaynaklarını, örneğin gönderinin başarılı bir şekilde teslim edilmesinden sonra ödemenin güvenli bir şekilde yapılmasını ve sürenin de minimuma inmesini sağlayabilir. Tedarik zincirine maksimum düzeyde şeffaf bir genel bakış sunduklarından, liman operatörleri kendi verimsizliklerini ve olası darboğazlarını Blackchain süreçlerinden kolaylıkla belirleyebilir. Böylelikle ortaya çıkan sınırlayıcı faktörler incelenerek limanın performansını optimize etmek ve iyileştirmek daha hızlı ve verimli hale gelebilmektedir. Bu, daha sorunsuz operasyonların yapılmasını sağladığı için güvenli gönderilere ihtiyaç duyan müşteriler için de son derece faydalıdır. Bununla birlikte, Blockchain uygulanmasından elde edilebilecek faydaların derecesinin büyük ölçüde çeşitli paydaşlar arasındaki işbirliği ve standardizasyona bağlı olduğunu belirtmek gerekir. Blockchain uygulamasının ön saflarında yer alan önemli bir kuruluş ta Global Shipping Business Network (GSBN) tür.

Mart 2023'ün başlarında GSBN, COSCO Shipping Lines (COSCO), Orient Overseas Container Line (OOCL) ve Shanghai Research Institute of Chemical Industry Testing Co., Ltd (SICIT) ile Blockchain teknolojisinden yararlanma konusunda ortak bir işbirliği yaptığını duyurmuştur. Daha yakın zamanlarda, Mayıs 2023 ayında GSBN, ticaret finansmanı ürünleri için ilk kavramları ve ürünleri geliştirmiştir. Grup, ticaret finansmanını dijital olarak geliştirmek ve nihayetinde uçtan uca operasyonel verimliliği ve tedarik zincirindeki verilerin şeffaflığını artırmak için Blockchain özellikli bir işletim sistemi kurmayı hedeflediğini kamuoyuna açıklamıştır.

5G:

Beşinci nesil kablosuz iletişim teknolojisi olan 5G, gecikmeyi sınırlarken yüksek frekanslı radyo dalgaları, kapasite ve güvenilirlik üzerinde çalışarak gelişmiş veri hızı sağlayan en yeni ve en gelişmiş ağ altyapısıdır. Bu nedenle 5G'nin denizcilik endüstrisine büyük fayda sağladığı kanıtlanmıştır. Örneğin, daha yüksek veri hızları sayesinde, nakliye şirketleri, gönderilerin takibi ve lojistik verileri gibi zamana duyarlı konular için gereken gerçek zamanlı verileri hızlı bir şekilde alabilirler. Ek olarak, 5G'nin artan kapasitesi sayesinde lojistik şirketleri tedarik zincirleri boyunca geniş bir sensör ve bağlı cihaz ağını güvenilir bir şekilde dağıtabildiğinden, IoT'lerin etkili bir şekilde uygulanmasını daha da ileriye taşıyabilmektedir.

Bu nedenle hem 5G hem de IoT, tedarik zincirlerini optimize etme çabalarında birlikte çalışmaktadır. Çünkü sevkiyat gecikmelerini azaltırken envanter seviyelerine, nakliye koşullarına ve teslimat durumuna ilişkin artan öngörü ve görünürlük ile daha iyi karar vermek te mümkün hale gelmektedir. Başka bir deyişle, 5G sadece lojistik operasyonlarını kendi başına iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda bu makalede belirtilen diğer dijital çözümlerin en elverişli koşullar altında çalışması için ücretsiz bir platform da sağlar. Daha yüksek kapasite ve veri hızı, araçlar ve merkezi sistemler arasındaki iletişimi de geliştirerek filoların gerçek zamanlı izlenmesini ve rotaların optimize edilmesini sağlar.

Santos Port Brasil Terminal Portuário'daki terminal operatörleri, yaklaşan planlarında 5G'ye büyük önem verdiklerini ifade etmişlerdir. 2022'nin sonlarında BTP terminali limanda özel bir 5G ağı uygulamak için telekomünikasyon sağlayıcıları TIM ve Nokia ile ortaklık kurmuştur. Ortaklık, Latin Amerika kıtasında sektörün ilk 5G özel ağını sağlamaktadır. Bu sistemi kuracak olan Anatel firması aynı zamanda 2023 yılında terminalin bulunduğu Santos şehri için de 3.5 GHz bandını hayata geçirecektir. Hutchison Port Holdings (HPH) Trust, Hong Kong operasyonları altındaki konteyner terminallerinde 2023 yılı içinde 5G teknolojisini hayata geçireceğini duyurmuştur. HPH, 3HK ile çalışarak, HPH Trust Hong Kong terminallerinde ultra yüksek hızlı, düşük gecikme süreli ve büyük makine tipi iletişimlere olanak tanıyan beş 5G baz istasyonu kurulduğunu bildirmiştir.

Yazar: Rakin RAHMAN